Page 27 - 46
P. 27
مقالات و یادداشت
نقشه برداری
در ایـن قانـون جدیـد تصری حشـده کـه اداره کل ثبـت اسـناد و امـاک بخـش اول :سـیر تاریخـی ثبـت بـه طریـق جدیـد
بــا دو هــدف عمــده تشــکیل م یگــردد :اول ،ثبــت امــاک ب همنظــور
تعییـن و حفـظ رسـمی مالکیـت اشـخاص و حقـوق ذ ینفعـان نسـبت بـه در ایــران
آن امـاک؛ دوم ،ثبـت اسـناد بـرای آنکـه ایـن اسـناد از حیـث قانونـی
دارای اعتبـار رسـمی شـوند .ایـن اداره تابـع وزارت عدلیـه (دادگسـتری) در دوران ســلطنت ناصرالدی نشــاه قاجــار بــرای اولیــن بــار فرمانــی
بـود و رئیـ سکل آن بـا پیشـنهاد وزیـر عدلیـه و صـدور فرمـان از سـوی صـادر شـد کـه بـر اسـاس آن ،ادارهای تحـت ریاسـت میـرزا حسـی نخان
سپهسـالار تأسـیس شـد .ایـن اداره ب هعنـوان مرجـع ثبـت اسـناد عمـل
شــاه منصــوب م یشــد. م یکــرد و وظیفــه اصلــی آن ثبــت و ضبــط اســناد بــود .ایــن فرمــان
از ویژگ یهــای مهــم ایــن قانــون آن اســت کــه ثبــت امــاک همچنیـن بـا هـدف جلوگیـری از تقلـب و جعـل اسـناد ،مهرومـوم رسـمی
ب هصـورت کلـی اختیـاری در نظـر گرفتـه شـده ،مگـر در مـوارد خاصـی بـر روی اوراق و نوشـت هها قـرار مـ یداد تـا اعتبـار قانونـی آ نهـا تضمیـن
کــه قانــون ثبــت را الزامــی دانســته اســت .ب هطــور مشــخص ،ثبــت شـود؛ امـا ایـن امـر ب هصـورت اجبـار نبـوده و تنهـا در مـوارد خـاص و
امــاک در مــواردی کــه مربــوط بــه نق لوانتقــال امــاک دولتــی و ضـروری بـه اجـرا درم یآمـد .سیسـتم ثبـت اسـناد بـه همیـن روش ادامـه
عمومـی اسـت (همچـون خالصجـات دولتـی ،امـوال غیرمنقـول متعلـق یافـت تـا زمانـی کـه مشـروطه برقـرار شـد و دوره دوم قانو نگـذاری در
بـه ایـالات ،ولایـات ،بلـوکات و بلدی ههـا) یـا نق لوانتقالاتـی کـه میـان
اتبـاع ایرانـی و خارجـی یـا صرفـ ًا اتبـاع خارجـی انجـام م یشـود ،الزامـی کشـور شـروع شـد.
پـس از تشـکیل دولـت مشـروطه و ایجـاد تحـولات جدیـد ،در تاریـخ
اسـت (بـر اسـاس مـاده .)۳۴ ۱۲جماد یالاولــی ۱۳۲۹هجــری قمــری (برابــر بــا ۲۱ثــور ۱۲۹۰
همچنیــن ،مطابــق مــاده ،۵۸هرگونــه نق لوانتقــال مربــوط بــه هجـری شمسـی) قانـون ثبـت اسـناد بـه تصویـب رسـید .ایـن قانـون
املاکـی کـه قبـ ًا در دفتـر امـاک بـه ثبـت رسـیدهاند ،بایـد ثبـت شـود. تحــت عنــوان «قانــون ثبــت اســناد» در ۱۳۹مــاده تصویــب شــد .بــر
اسـاس ایـن قانـون ،ادارهای ب هطـور رسـمی بـرای ثبـت اسـناد تأسـیس
عـاوه بـر ایـن ،ثبـت اسـناد در مـوارد زیـر نیـز الزامـی اسـت: شـد کـه متشـکل از دو بخـش مهـم بـود :یکـی «دایـره ثبـت اسـناد»
.1قراردادهـای اجـاره یـا امتیازاتـی کـه از سـوی دولـت بـه اشـخاص و دیگـری «دفتـر رک نالدولـه» کـه وظیفـه آن ثبـت اسـناد در محاکـم
داده م یشــود؛ ابتدایــی و ادارات دولتــی بــود.
.2نق لوانتقـال عیـن یـا منافـع امـاک و حقوقـی کـه پیـش از ایـن بـر اسـاس ایـن قانـون ،اداره ثبـت اسـناد مسـئول انجـام امـور زیـر
در دفتـر امـاک ثبـت شـدهاند؛ بـود:
.3نق لوانتقـال عیـن امـوال غیرمنقـول مربـوط بـه ایـالات ،ولایـات، .1ثبت اسنادی که افراد به اداره ارائه م یکردند.
.2ارائــه گزار شهایــی از ثبــت دفاتــر و نیــز صــدور گواه یهایــی
بلــوکات و بلدی ههــا؛ در مـورد تطابـق اسـناد بـا اصـل یـا صحـت امضـا و تاریـخ ثبـت اسـناد.
.4قراردادهایـی کـه یکـی از طرفیـن آن دولـت ،ایالـت ،بلـوک یـا .3صـدور تصدیـق در مـورد تاریـخ ثبـت اسـناد ،صحـت امضاءهـا و
بلدیـه باشـد؛ تأسـیس هویـت و اطلاعـات افـراد.
.5وق فنام ههایی که مربوط به املاک ثب تشده هستند؛ .4پذیـرش و نگهـداری صحیـح و امـن اسـناد معتبـر در آرشـیو اداره
.6اجارهنام ههایــی کــه مربــوط بــه امــاک وقف یانــد ،مشــروط بــر
اینکـه مـدت اجـاره آ نهـا بیـش از ده سـال باشـد (بـر اسـاس مـاده .)۶۷ ثبـت اسـناد.
ب همنظـور ترغیـب و تشـویق مالـکان بـه ثبـت رسـمی امـاک خـود، ایــن سیســتم ثبــت اســناد در ابتــدا بیشــتر ب هعنــوان یــک اقــدام
قانونـی مقـرر شـده بـود کـه طبـق آن ،مأمـوران ثبـت اجـازه نداشـتند قانونــی و اجرایــی موردتوجــه قــرار گرفــت و ب هطــور سیســتماتیک در
اسـناد مربـوط بـه انتقـال مالکیـت عیـن یـا منافـع امـاک را ثبـت نمایند،
مگـر آنکـه ملـک مـورد نظـر قبـ ًا در دفتـر امـاک ثبـت شـده باشـد تمامــی نقــاط کشــور پیادهســازی شــد.
(مـاده .)۶۹ایـن قاعـده در واقـع ،ثبـت رسـمی ملـک را پی ششـرطی برای در قانـون موردنظـر ،بـه موضـوع بسـیار مهـم ثبـت امـاک توجـه
اعتبـار اسـناد انتقـال قـرار داده بـود و از ایـن طریـق مالـکان را بـه ثبـت کافــی نشــده و الــزام قانونــی بــرای ثبــت اســناد در آن پی شبینــی
نگردیـده اسـت .همچنیـن ،حتـی اسـنادی کـه بـه ثبـت رسـیدهاند نیـز از
دارای یهــای غیرمنقــول خــود تشــویق م یکــرد. نظـر اجرایـی ضمانـت لاز مالاجـرا بـودن را ندارنـد؛ ب هعبار تدیگـر ،ایـن
اسـناد ثب تشـده ،بـدون نیـاز بـه صـدور حکـم از دادگاه ،لاز مالاجـرا اسـناد الـزام قانونـی بـرای اجـرا ندارنـد .تنهـا اعتبـاری کـه قانـون بـرای
بـه شـمار م یآمدنـد (مـاده .)۱۱۷همچنیـن ،در همیـن قانـون ،تنظیـم و اســناد ثب تشــده قائــل شــده ،ایــن اســت کــه آ نهــا در روابــط میــان
ثبـت اسـناد ب هعنـوان یکـی از وظایـف مأمـوران اداره ثبـت تعییـن شـده طرفیــن رســمی و معتبــر تلقــی م یشــوند و از تغییــر ،تبدیــل ،انــکار و
بـود (مـاده .)۷۱باای نحـال ،بایـد اشـاره کـرد کـه ایـن قانـون بـه دلیـل
وجــود کاســت یها و ب هویــژه بــه خاطــر اختیــاری بــودن ثبــت امــاک، تردیـد در امـان هسـتند.
نتوانسـت اهـداف مـورد نظـر را محقـق کنـد و اسـتقبال گسـتردهای از ایـن ب یتوجهـی بـه ثبـت امـاک ،بـا توجـه بـه نقـش مهمـی کـه
ایـن موضـوع در ابعـاد حقوقـی و اقتصـادی دارد ،موجـب شـد که اسـتقبال
آن نشـد. عمومـی از ثبـت اسـناد بسـیار محـدود باشـد .در نتیجـه ،اهـداف مـورد
بـه همیـن علـت ،در تاریـخ ۲۱بهمـن ،۱۳۰۶مجلـس شـورای ملـی نظـر از قانو نگـذاری در ایـن زمینـه تحقـق نیافـت .بـه همیـن دلیـل،
قانونـی جدیـد تحـت عنـوان قانـون ثبـت عمومـی امـاک و مـرور زمـان در مجلـس چهـارم ،قانـون پیشـین لغـو شـد و قانـون تـازهای بـا عنـوان
را در ۹مـاده تصویـب کـرد .در مـاده اول ایـن قانـون ،ثبـت تمامـی امـوال «قانـون ثبـت اسـناد و امـاک» مشـتمل بـر ۱۲۶مـاده ،در تاریـخ ۲۱
غیرمنقـول الزامـی اعـام شـد و بـرای تأخیـر در ارائـه تقاضـای ثبـت، حمـل (فروردیـن) ۱۳۰۲هجـری شمسـی بـه تصویـب رسـید .ب هموجـب
افزایــش در ح قالثبــت پی شبینــی گردیــد. مـاده واحـده مصـوب ۲۸حمـل ،۱۳۰۲قانـون قبلـی لغـو گردیـد.
ســرا | فصلنامه تخصصی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان سمنان 25
